Petrovaradinska tvrđava, simbol grada, ili kako je nazivaju, Gibraltar na Dunavu, građena je na desnoj obali Dunava od 1692. do 1780. godine, po sistemu francuskog inžinjera markiza Sebastijana Vobana. Jedinstven je fortifikacijski objekat toga vremena u Evropi.
Prostire se na 112 hektara, ima četiri nivoa i 16 kilometara podzemnih tunela sa stalnom temperaturom od 12°C. Oduvek je bila atraktivna lokacija, o čemu svedoče brojni arheološki slojevi, kao i zastupljenost svih kultura, od paleolita, pa sve do danas. Još u rimskom periodu je tu postojalo utvrđenje Cusum.
Tvrđava se sastoji od Gornjeg i Donjeg grada, odnosno od Tvrđave, čiji je simbol i Toranj sa satom čije kazaljke obrnuto pokazuje sate i minute. Tu je živopisno podgrađe, kojim dominira crkva Svetog Jurija sa samostanom, Vojna bolnica, nekadašnji franjevački samostan i najlepša barokna privatna zgrada, kuća Bana Jelačića.
Nakon što je 1951. godine prešla u civilnu upotrebu, a posle obnove i adaptacije, Tvrđava je postala i važno kulturno sedište. Tu su smešteni Muzej grada Novog Sada, Akademija umetnosti, radionica i galerija tapiserija “Atelje 61”, Galerija Likovnog kruga, 88 umetničkih ateljea, Arhiv grada Novog Sada, a u prvoj polovini jula se od 2001. godine održava EXIT, najveći muzički festival istočne Evrope.
